A1News.am-1in.am-ը գրում է. Որոշ վերլուծական կենտրոններ արդեն ունեն հստակ հաշվարկներ, թե ինչ խնդիրների կարող ենք բախվել՝ Ռուսաստանի դեմ բանեցվող պատժամիջոցների հետևանքով։ Կախված Ռուսաստանի տնտեսական զարգացումներից՝ 2022 թվականին Հայաստանի տնտեսական աճը կարող է գտնվել 1.3% աճից 3% անկման միջակայքում։ Նման վերլուծություն է հրապարակել «Լույս» հիմնադրամի տնտեսական վերլուծական թիմը՝ գնահատելով Ռուսաստանի տնտեսության նկատմամբ կիրառվող ներկայիս պատժամիջոցների ազդեցությունը Հայաստանի տնտեսության վրա։
Մեր տնտեսական անկման պատճառ կարող են հանդիսանալ տրանսֆերտների, արտահանման և ներդրումների բացասական տենդենցները։ Հատկապես արտահանման դեպքում Հայաստանը մեծապես կախված է հենց Ռուսաստանից ու ռուսաստանյան շուկայից։
Ի դեպ, Հայաստանը պարբերաբար է հայտնվել տնտեսական շոկերի մեջ անկախության տարիներին, որոնցից մի քանիսը ուղիղ կապված են եղել Ռուսական տնտեսության վայրիվերումների հետ։ Շոկերից էին 2008-2009թթ․ համաշխարհային ֆինանսատնտեսական ճգնաժամը, 2014-2016թթ․ Ռուսաստանի նկատմամբ պատժամիջոցների առաջին փուլի ներդրման հետևանքով առաջացած ճգնաժամը, ինչպես նաև 2020թ․ կորոնավիրուսի համավարակով պայմանավորված ճգնաժամը։ Նույնը տեղի է ունենում նաև հիմա։ Մեր արտաքին առևտրում ՌԴ-ն առաջին գործընկերն է։ Օտարերկրյա ներդրումների և զբոսաշրջության առումով ևս Ռուսաստանը Հայաստանի համար ամենաառաջին է։
Վերլուծենք թվերով։ 2021 թվականի տվյալներով դեպի Ռուսաստան ապրանքների արտահանումը կազմել է Հայաստանի ընդհանուր արտահանման 28%-ը, Ռուսաստանից ներմուծումը՝ ընդհանուր ներմուծման 33%-ը։ Դեպի Հայաստան ֆիզիկական անձանց դրամական փոխանցումների կազմում են Հայաստան մտած փոխանցումների շուրջ կեսը։ Այս ծավալը գոյանում մեր մեծ համայնքի և արտագնա սեզոնային հոսքի միջոցով։ ՌԴ-ի ներդրումները մեր երկրում կազմում են Հայաստանում կատարվող օտարերկրյա ներդրումների շուրջ 40%-ը: Ճիշտ նույնքան տոկոս էլ Հայաստանի զբոսաշրջային բիզնես են ներարակում ռուս զբոսաշրջիկները։
Սակայն, ինչպես արդեն նշեցի, 2014-ի առաջին փուլ պատժամիջոցներից հետո ՌԴ-ից եկող հոսքերն ահագին նվազել են, քանի որ Ռուսաստանում ևս ֆինանսական հոսքերի ծավալները նվազել են։ Եթե 2014 թվականին Հայաստանը Ռուսաստանից նշված կապուղիներով ստանում էր մոտ 1.9 մլրդ դոլար միջոցներ, ապա 2021 թվականին այդ ցուցանիշը մոտ 200 մլն դոլարով նվազել է՝ կազմելով 1.7 մլրդ դոլար: Ռուսաստանի հետ մեր ֆինանսատնտեսական հարաբերությունների մեջ առյուծի բաժին է կազմում հենց առևտրաշրջանառությունը, ավելի շուտ՝ Հայաստանից արտահանումները, որոնք այս տարի ևս, որոշ հաշվարկներով, ահագին նվազելու են, քանի որ գնողութնակությունը ռուսների մոտ ևս նվազելու է՝ հետևապես, հայկական ապրանքները դառնալու են ավելի քիչ մրցունակ։ Եթե այս ամենին գումարենք նաև առևտուրը ռուբլիով իրականացնելու ռուսական պահանջները, ապա մեր ձեռներեցների համար ռուսական շուկան դառնում է առավել ռիսկային ու պակաս եկամտաբեր։
Այսպես, ըստ որոշ հաշվարկների, որ Ռուսաստանի դեմ կիրառված առաջին փուլ պատժամիջոցները Հայաստանի տնտեսական աճը 2014-2019թթ. դանդաղեցրել են տարեկան միջին հաշվով 1․1 տոկոսային կետով։ Կորուստներն առավել զգալի են եղել 2015- 2016թթ., երբ բացասական ազդեցությունը միջին հաշվով կազմել է 1․4 տոկոսային կետ։
Ինչ հետևանքներ ենք ունենալու հիմա՝ տնտեսագետները դեռ հաշվարկում են, բայց եթե հաշվի առնենք նաև այն փաստը, որ վերջերս հրապարակված հայ-ռուսական համատեղ հայտարարության մեջ պատրաստակամություն կար համատեղ հակազդել առկա տնտեսական մարտահրավերներին, սակայն դրան զուգահեռ նաև համագործակցել մի շարք տնտեսական նախագծերի շուրջ, նպաստել դեպի Հայաստան ռուսաստանյան ներդրումների հոսքին, խորացնել ինտեգրացիոն գործընթացները Եվրասիական տնտեսական միության շրջանակներում՝ առաջանցիկ առաջմղմամբ, առանց սահմանափակումների, խոչընդոտների և բացառումների ներքին շուկայի ստեղծմանը, ազգային արժույթներով հաշվարկների մասնաբաժնի ավելացմանը միտված աշխատանքներ կատարել: Այսպես, նշվածը հնչում է գեղեցիկ, բայց այս փուլում ոչ իրատեսական։
